Transparantie

The Working Group on Transparency and Accountability

Als gevolg van de economische crisis in Azië half de jaren ’90, zijn in april 1998 de ministers van Financiën en de Centralebankpresidenten van een aantal belangrijke economieën bijeengekomen om te spreken over de stabiliteit van de internationale financiële systemen en het effectief functioneren van de wereldwijde kapitaalmarkten. De aanwezigen benadrukten dat de internationale financiële systemen op een drietal terreinen versterkt moesten worden. Een daarvan was het verbeteren van de transparantie en het afleggen van verantwoording. Om dit te bereiken is een werkgroep opgericht, die in oktober 1998 het ‘Report of the Working Group on Transparency and Accountability’ (Working Group, 1998) heeft gepubliceerd. In dit rapport noemen zij de elementen van transparante informatie. Een belangrijk uitgangspunt in het rapport is dat informatie vooral bruikbaar, zinvol en begrijpelijk moet zijn, zodat gebruikers op basis van deze informatie beslissingen kunnen nemen.

Om dat te bereiken moet informatie de volgende elementen bevatten:

• Tijdigheid
• Volledigheid
• Consistent
• Risk management
• Audit and control proces

Vishwanath en Kaufmann

Op basis van literatuurstudie breidden Vishwanath en Kaufmann in hun onderzoek in de ‘The World Bank Research Observer’ (Vishwanath & Kaufmann, 1999) de elementen uit die tezamen de definitie vormen van transparantie. Zij komen tot de volgende elementen van transparante informatie:

• Toegankelijkheid
• Relevant
• Betrouwbaarheid
• Tijdigheid
• Compleet
• Eerlijk
• Consistent
• Begrijpelijk
• Eenvoudig

International Accounting Standards Board

Wanneer we deze elementen van transparante informatie bestuderen, blijkt dat deze een grote mate van overlap vertonen met de vier kwalitatieve karakteristieken van bruikbare informatie, zoals geformuleerd in het conceptuele raamwerk van financiële verslaggeving door de IASB (International Accounting Standards Board (IASB), 2011). De IASB heeft de volgende vier kwalitatieve karakteristieken van bruikbare informatie gedefinieerd:

• Relevantie
• Begrijpelijkheid
• Vergelijkbaarheid
• Betrouwbaarheid

Onderstaande figuur geeft de overlap weer van de verschillende elementen van transparantie, zoals beschreven in de wetenschappelijke literatuur en de IASB.

Elementen van begrip transparantie

De IASB heeft transparantie bewust niet als kwalitatieve karakteristiek opgenomen in het conceptuele raamwerk. De IASB is in artikel BC3.44 ‘Qualitative characteristics not included’ uit de ‘International Financial Reporting Standards’ van mening dat transparantie een ander woord is om te omschrijven dat informatie de vier kwalitatieve karakteristieken uit het conceptuele raamwerk bezit (International Accounting Standards Board (IASB), 2011). Daarom wordt transparantie in het vervolg van mijn onderzoek gekenmerkt door relevantie, begrijpelijkheid, vergelijkbaarheid en betrouwbaarheid van informatie, zodat deze nuttig is voor gebruikers om op basis van deze informatie beslissingen kunnen nemen.

Begrijpelijkheid

Een essentieel kenmerk van informatie, die in MVO-verslaggeving wordt verschaft is dat zij gemakkelijk begrijpelijk is voor gebruikers. In dit verband worden gebruikers geacht een redelijke kennis te bezitten van het bedrijfsleven, van economische, sociale en ecologische activiteiten, evenals van verslaggeving, en bereid te zijn de informatie met een redelijke mate van toewijding te bestuderen. Informatie over ingewikkelde aangelegenheden, die in de MVO-verslaggeving moet worden opgenomen, omdat ze voor gebruikers relevant is bij het nemen van economische, sociale en ecologische beslissingen, mag bijgevolg niet worden weggelaten uitsluitend op grond van het feit dat ze voor bepaalde gebruikers moeilijk te begrijpen zou zijn.

Betrouwbaarheid

Om nuttig te kunnen zijn, moet informatie ook betrouwbaar zijn. Informatie heeft de eigenschap van betrouwbaarheid als zij vrij is van wezenlijke onjuistheden en vooroordelen en als gebruikers ervan mogen uitgaan dat zij een getrouwe weergave is van wat zij voorgeeft weer te geven of wat zij in redelijkheid verwacht mag worden weer te geven.

Relevantie

Om nuttig te zijn, dient informatie relevant te zijn voor de besluitvormingsbehoeften van gebruikers. Informatie is relevant als zij de economische, sociale en ecologische beslissingen van gebruikers beïnvloedt door hen als hulpmiddel te dienen bij het beoordelen van vroegere, huidige of toekomstige gebeurtenissen of bij het bevestigen of corrigeren van vroegere beoordelingen.

De relevantie van informatie is afhankelijk van haar aard en materialiteit. In sommige gevallen is uitsluitend de aard óf de materialiteit voldoende om te concluderen dat zij relevant is. Informatie is materieel indien het weglaten of het onjuist weergeven daarvan een invloed zou kunnen hebben op de economische, sociale en ecologische beslissingen, die gebruikers op basis van de MVO- verslaggeving nemen.

Vergelijkbaarheid

Gebruikers dienen in staat te zijn de MVO-verslaggeving van een onderneming in de tijd te vergelijken, teneinde ontwikkelingen in haar MVO positie en prestaties te onderkennen. Gebruikers moeten ook in staat zijn de MVO-verslaggeving van verschillende ondernemingen onderling te vergelijken, teneinde hun relatieve MVO positie, MVO prestaties en wijzigingen in de MVO positie te beoordelen. Vandaar dat de waardering en weergave van de MVO gevolgen van soortgelijke transacties en andere gebeurtenissen van alle onderdelen van een onderneming, en volgtijdelijk voor die onderneming als geheel, op een bestendige wijze moeten geschieden en tevens bestendige wijze voor verschillende ondernemingen.

Een belangrijke stilzwijgende consequentie van het kwalitatieve kenmerk vergelijkbaarheid is, dat gebruikers worden geïnformeerd over de grondslagen voor MVO verslaggeving die bij de opstelling van de MVO-verslaggevingen worden toegepast, eventuele wijzigingen in de grondslagen en van de invloed van dergelijke wijzigingen.